Kỷ niệm 80 năm Ngày Nam Bộ kháng chiến (23/9/1945 - 23/9/2025)

Mốc son vàng Ngày Nam Bộ kháng chiến

Ngày 23/9/1945 tái hiện những ngày cả Nam Bộ dưới sự lãnh đạo của Xứ ủy Nam Kỳ hừng hực khí thế nổi dậy đánh đổ chính quyền thuộc địa, giành chính quyền về tay Nhân dân. Đây là mốc son vàng lịch sử vẻ vang, oanh liệt mà hôm nay các thế hệ cháu, con còn mãi tự hào.

Cách nay 80 năm, ngày 23/9/1945, thực dân Pháp đã nổ súng tấn công các trụ sở của chính quyền cách mạng non trẻ của chúng ta tại Sài Gòn, bắt đầu cuộc chiến tranh xâm lược nước ta lần thứ hai. Quân dân Sài Gòn - Gia Định dưới sự chỉ đạo của Xứ ủy Nam Bộ đã anh dũng đánh trả quyết liệt, kìm giữ chân địch để các địa phương có thời gian chuẩn bị lực lượng kháng chiến trường kỳ.

Bài hát Nam Bộ kháng chiến của nhạc sĩ Tạ Thanh Sơn ra đời giữa lúc cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp rất hào hùng, sục sôi của con người Nam Bộ anh hùng. 

“Mùa thu rồi, ngày 23 ta đi theo tiếng kêu sơn hà nguy biến

Rền khắp trời lời hoan hô, dân quân Nam nhịp chân tiến lên trận tiền

Thuốc súng kém, chân đi không mà lòng người giàu lòng vì nước

Nóp với giáo, mang ngang vai nhưng thân trai nào kém oai hùng

Cờ thắm tung bay ngang trời, sao vàng xao xuyến khắp nơi bưng biền, một lòng nguyện với tổ tiên…”

Trong không khí sôi sục của Cách mạng Tháng Tám, từ ngày 23 đến 28/8/1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhân dân Nam Bộ đã vùng lên khởi nghĩa, giành chính quyền về tay Nhân dân.

Song, với dã tâm trở lại xâm lược nước ta lần nữa, ngày 23/9/1945, thực dân Pháp núp dưới bóng quân Anh đã quay lại gây hấn ở Sài Gòn, bắt đầu cuộc xâm lược nước ta lần thứ hai.

Như vậy, chỉ 21 ngày sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Nhân dân Nam Bộ chưa kịp hưởng niềm vui thanh bình, phải tiếp tục cầm súng đứng lên chiến đấu để giữ vững nền độc lập của Tổ quốc vừa giành được, thực hiện lời thề “Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”⁽¹⁾.

Trong đêm 22/9, ở bất cứ nơi nào quân Pháp đánh chiếm đều bị quân dân ta nhất loạt đứng lên chống trả quyết liệt.

Ngày 23/9/1945, Xứ ủy và Ủy ban Hành chính Nam Bộ đã tiến hành họp khẩn cấp để bàn việc thực hiện chủ trương kháng chiến của Trung ương Đảng. Hội nghị phân tích những âm mưu và hành động xâm lược của thực dân Pháp, thái độ đồng lõa của đế quốc Anh và quyết định thành lập Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ. Thông qua “Lời kêu gọi của Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ”, trong đó xác định: “Từ giờ phút này, nhiệm vụ hàng đầu của chúng ta là tiêu diệt giặc Pháp và tay sai của chúng” và ra tuyên bố: “Cuộc kháng chiến bắt đầu!”⁽²⁾, ra lệnh phát động toàn dân triệt để tổng đình công, bãi công, bãi chợ, không hợp tác với giặc Pháp; phát động cuộc chiến tranh du kích rộng khắp, bao vây địch trong thành phố, tiêu hao, tiêu diệt sinh lực địch, làm thất bại âm mưu đánh nhanh, thắng nhanh của chúng, mở ra một trang sử oanh liệt mới Ngày Nam Bộ kháng chiến.

Sáng 23/9/1945, Chủ tịch Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ Trần Văn Giàu phát lời kêu gọi đồng bào:

“… Hỡi đồng bào!

Từ giờ phút này, nhiệm vụ hàng đầu của chúng ta là tiêu diệt giặc Pháp, tiêu diệt tay sai của chúng.

Hỡi anh em binh sĩ, dân quân, tự vệ! Hãy nắm chặt vũ khí trong tay xông lên đánh đuổi thực dân Pháp, cứu nước. Cuộc kháng chiến bắt đầu!”.

Chiều 23/9/1945 cả Sài Gòn đình công, không hợp tác với Pháp. Các công sở, xí nghiệp, hãng buôn đều đóng cửa, chợ không họp, xe ngừng chạy, đêm 23/9 công nhân Sài Gòn - Chợ Lớn đã cắt toàn bộ điện, nước. Trên khắp các đường phố đều dựng các chiến lũy. Các đội xung phong công đoàn cùng các đội tự vệ, thanh niên xung kích nhanh chóng triển khai chiến đấu. Hàng trăm xí nghiệp và công sở, hàng chục kho tàng, bến bãi… bị phá hủy, không để rơi vào tay Pháp. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Nhân dân Nam Bộ nhất tề đứng dậy, tiếng súng kháng chiến ở Sài Gòn rung động cả nước.

Từ gậy tầm vông, mã tấu cùng các loại vũ khí thô sơ, Nhân dân miền Nam đã đứng lên kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, bảo vệ nền độc lập của Tổ quốc. Cuộc kháng chiến chống Pháp trong những ngày đầu ở Nam Bộ đã giáng đòn đầu tiên và mạnh mẽ vào âm mưu đánh nhanh, thắng nhanh của kẻ địch, kìm chân quân Pháp trong thành phố, thị xã để cả nước chuẩn bị lực lượng cho kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp.

Tinh thần yêu nước nồng nàn, ý chí đấu tranh kiên cường bất khuất, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc của quân dân miền Nam thật xứng đáng được Bác Hồ tặng danh hiệu cao quý “Thành đồng Tổ quốc”.

80 năm trôi qua nhưng tinh thần của Ngày Nam Bộ kháng chiến vẫn hừng hực hào khí cách mạng, vẫn luôn rực sáng trong lịch sử của đất nước. Mỗi chúng ta hôm nay luôn nhớ và tái hiện hình ảnh năm xưa càng thêm tự hào về tinh thần bất khuất, khí phách anh hùng của Nhân dân Nam Bộ và cả nước. Đó sẽ là động lực to lớn cổ vũ mỗi cán bộ, đảng viên, viên chức, giảng viên đồng tâm nhất trí, năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm để tiếp tục thắp sáng ngọn lửa Ngày Nam Bộ kháng chiến năm xưa trong xây dựng đất nước, quê hương ngày càng văn minh, giàu đẹp.

HT

(1) Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t.4, tr.534.

(2) Lịch sử Nam Bộ kháng chiến Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2010, t.1 (1945-1954), tr.237.